Άρθρο του Απόστολου Λακασά στην kathimerini.gr
Περίπου 100 είναι οι εταιρείες καινοτομίας που έχουν ιδρυθεί στα ΑΕΙ και στα ερευνητικά κέντρα. «Αποτελούν απόδειξη του επιστημονικού πλούτου της χώρας», παρατηρεί στην «Κ» ο πρύτανης του ΕΜΠ Ανδρέας Μπουντουβής. Ωστόσο, για την εμπορική τους επιβίωση χρειάζονται επιχειρηματική καθοδήγηση, ενώ το ακαδημαϊκό σύστημα εμφανίζεται ανώριμο στο θέμα της κατοχύρωσης της πνευματικής ιδιοκτησίας.
«Ας ξαναμιλήσουμε σε ένα χρόνο, να δούμε πώς θα έχουμε πάει μέχρι τότε», ανέφερε στην «Κ» ο Γιώργος Πηνιώτης. Είναι αλήθεια πως τα δύσκολα είναι μπροστά. Ο κ. Πηνιώτης μαζί με τον Αθανάσιο Μπίμη –ερευνητές και οι δύο στο Εργαστήριο Γεωδαισίας της Σχολής Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών – Μηχανικών Γεωπληροφορικής του ΕΜΠ– προ ημερών ίδρυσαν τον τεχνοβλαστό TopoTronics spin-off ΙΚΕ.
Το ΕΜΠ συμμετέχει στην εταιρική σύνθεση της εταιρείας. Ξεκίνησαν την ερευνητική τους ιδέα τον Οκτώβριο του 2018 και έφθασαν στο λειτουργικό πρότυπό της τον Δεκέμβριο του 2021. Ακολούθησε ένα έτος τεχνικών βελτιώσεων του προϊόντος και των απαραίτητων διαδικασιών. Τώρα οι εταίροι καλούνται να «μετρήσουν» στην αγορά την αξία της ερευνητικής ιδέας τους, που παρήχθη στα εργαστήρια του ελληνικού ΑΕΙ. Η εταιρεία έχει αντικείμενο, μεταξύ άλλων, την παραγωγή και εμπορική διάθεση καινοτόμου ολοκληρωμένου εξοπλισμού, κυρίως χαμηλού κόστους, για τη συλλογή και διαχείριση γεωχωρικών δεδομένων, με συνοδευτικό λογισμικό οδήγησης του εξοπλισμού και επεξεργασίας των δεδομένων. Το προϊόν απευθύνεται και σε επαγγελματίες μηχανικούς, αλλά και λάτρεις της γεωγραφίας και των drones.
«Περίπου 100 είναι οι τεχνοβλαστοί, οι εταιρείες που έχουν ιδρυθεί στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα», ανέφερε στην «Κ» ο πρύτανης του ΕΜΠ Ανδρέας Μπουντουβής. Οι τεχνοβλαστοί –spin-off, όπως είναι η αγγλική τους ονομασία– είναι εταιρείες που ιδρύονται σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα και προσφέρουν καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Αποτελούν απόδειξη του επιστημονικού πλούτου της χώρας και της δυναμικής των πανεπιστημίων μας. Ωστόσο, η εμπορική τους επιβίωση κρίνεται όταν βγουν στην αγορά. «Λίγες επιβιώνουν επιχειρηματικά», παρατηρεί ο κ. Μπουντουβής, ενώ ο κ. Πηνιώτης υπενθυμίζει ότι περίπου ένα 10% επιβιώνει επιχειρηματικά και από αυτό το ποσοστό μία εταιρεία γίνεται «μονόκερος», δηλαδή η αποτίμησή της ξεπερνάει το 1 δισ. δολάρια.
Αυτό που επηρεάζει την πορεία των spin-offs είναι η δυνατότητα χρηματοδότησής τους. «Τα venture capitals, που χρηματοδοτούν καινοτόμες επιχειρήσεις, συνηθίζουν να θέτουν ιδιαίτερα περιοριστικούς όρους στους τεχνοβλαστούς», λέει ο κ. Μπουντουβής. Ουσιαστικά, προσθέτει ο ίδιος, «οι διαχειριστές των επενδυτικών κεφαλαίων πρέπει να κατανοήσουν ότι οι τεχνοβλαστοί χρειάζεται να έχουν το οξυγόνο της αλληλεπίδρασης με την ακαδημαϊκή κοινότητα». Πρόκειται φυσικά για το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων και της αποτροπής κλοπής – αντιγραφής μιας πατέντας.
Από την άλλη, το ελληνικό ακαδημαϊκό σύστημα εμφανίζεται ανώριμο στο θέμα της κατοχύρωσης της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ελάχιστα ισχυρά ερευνητικά κέντρα της Ελλάδος γνωρίζουν πώς να μετατρέπουν ένα καινοτόμο ερευνητικό προϊόν – ιδέα σε πατέντα που μπορεί να αξιοποιηθεί εμπορικά. Οπως δήλωσε στην «Κ» έμπειρο στέλεχος του χώρου, «τα γραφεία πατεντών των ελληνικών ΑΕΙ είναι μια καλή αρχή, αλλά έχουν πολύ δρόμο να διανύσουν για να φθάσουν να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια στις ερευνητικές ομάδες». Παράλληλα, είναι και θέμα προσανατολισμού των πανεπιστημιακών και των ερευνητών. «Είναι σημαντικό τα spin-offs να παράγουν καινοτόμα προϊόντα που να εντυπωσιάζουν την αγορά και όχι να παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες», προσθέτει το ίδιο στέλεχος.
«Οι τεχνοβλαστοί χρειάζονται καθοδήγηση. Αλλο ερευνητής, άλλο επιχειρηματίας. Και φυσικά πρέπει να ακολουθήσουν και γραφειοκρατικές διαδικασίες», παρατηρεί στην «Κ» ο πρόεδρος της ειδικής μόνιμης επιτροπής Ερευνας και Τεχνολογίας της Βουλής και πανεπιστημιακός, Χρήστος Ταραντίλης. Απαιτείται μία επιπλέον ομάδα επαγγελματιών που θα «οδηγήσει» την επιχειρηματική ιδέα στην επιτυχία. Το θετικό είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός των έμπειρων στελεχών που μπορούν να δουλέψουν σε ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις. Παράλληλα υπάρχει πρωτόγνωρη, σε σύγκριση με το παρελθόν, διαθεσιμότητα επενδυτικών κεφαλαίων για τις ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις. «Η ποιότητα της έρευνας που παράγεται στα ελληνικά ΑΕΙ, όπως το ΕΜΠ, ανοίγει μεγάλες ευκαιρίες επιχειρηματικής αξιοποίησής της. Στόχος εθνικής σημασίας, θεωρώ εφικτός, είναι η αύξηση των τεχνοβλαστών των ελληνικών πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, προσελκύοντας στην Ελλάδα διεθνή κεφάλαια και ταλέντο».
ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΑΦΟΠΟΥΛΟΣ, ιδρυτής της Linked Business
Ορίζοντες για νέες αγορές και κατάλληλους πελάτες
Για αρκετά χρόνια ο Μιχάλης Βαφόπουλος ήταν ερευνητής στο ερευνητικό κέντρο «Δημόκριτος» – «εκεί υπάρχει θετικό περιβάλλον για τις νέες ιδέες», λέει στην «Κ». «Μαζί με συναδέλφους ερευνητές και φοιτητές, τις ιδέες που είχαμε τις κάναμε ευρωπαϊκό έργο στο πρόγραμμα “Ορίζοντας”», αναφέρει, τονίζοντας πως υπήρχε η ενθάρρυνση οι ιδέες τους να δοκιμαστούν σε πιλοτικό επίπεδο.
Μέσα από τη ζύμωση διαφορετικών ιδεών, εφαρμογών και προτάσεων, σταδιακά γεννήθηκε η startup Linked Business, της οποίας ο κ. Βαφόπουλος είναι ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος, μια εταιρεία που κέρδισε τον Διαγωνισμό Καινοτομίας και Τεχνολογίας της Εθνικής Τράπεζας το 2019 και η οποία βοηθάει επιχειρήσεις να αξιολογούν το ρίσκο και να βρίσκουν τους κατάλληλους πελάτες. Αξιοποιώντας τις δημόσια διαθέσιμες πληροφορίες του Γενικού Εμπορικού Μητρώου, η εταιρεία απαντά δύο διαφορετικές ερωτήσεις, εξηγεί ο κ. Βαφόπουλος – «Πού είναι ο πελάτης μου;». «Ποιος είναι ο πελάτης μου;». «Στο ΓΕΜΗ είναι εγγεγραμμένες 800.000 επιχειρήσεις – τις έχουμε αξιολογήσει και τις έχουμε ταξινομήσει», λέει, συμπληρώνοντας πως οι ίδιοι διορθώνουν όλα τα κενά των μητρώων, δημιουργούν χάρτες επιχειρήσεων και τα λεπτομερή προφίλ τους, παρέχουν μια ανοιχτή πλατφόρμα πληροφοριών που οι πελάτες τους –από προϋπάρχουσες εταιρείες που μπαίνουν σε νέα αγορά μέχρι ομάδες που φτιάχνουν καινούργιες επιχειρήσεις– μπορούν να προσαρμόσουν στις ειδικές απαιτήσεις τους.
«Το 2018 ξεκινήσαμε πέντε άνθρωποι», λέει ο κ. Βαφόπουλος. «Σήμερα είμαστε 40, έχοντας γραφεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη». Τονίζει πως το στάδιο στο οποίο έδωσαν μεγάλη έμφαση ήταν στο να καταλάβουν τις ανάγκες των πελατών και να προσαρμόσουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους σε αυτές. Παρότι ο ίδιος από το 2018, όταν δημιουργήθηκε η εταιρεία, και μετά δεν είναι ενεργός στο ερευνητικό κέντρο, η σχέση με την επιστημονική κοινότητα παραμένει. Διδάσκει part-time, άνθρωποι από το πανεπιστήμιο έρχονται στην εταιρεία και, παρά το ότι τα γραφεία είναι σε Μαρούσι και Θεσσαλονίκη, η έδρα της Linked Business παραμένει στον «Δημόκριτο». Ηλιάνα Μάγρα
ΙΩΑΝΝΑ ΖΕΡΓΙΩΤΗ, συνιδρύτρια της PhosPrint
Ευρωπαϊκή πρωτοπορία στην αναγεννητική ιατρική
Η PhosPrint έχει αναπτύξει μία πρωτοπόρο καινοτομία όχι μόνο για τα ελληνικά αλλά και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Εχει εφεύρει μία μέθοδο αναγεννητικής ιατρικής, με τη χρήση εκτυπωτή 3D, που επιτρέπει, σε πιλοτικό στάδιο, την τρισδιάστατη εκτύπωση κυττάρων σε προβληματικά όργανα του ανθρώπινου σώματος. Η PhosPrint αποτελεί τεχνοβλαστό (spin-off) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Επικοινωνιών και Υπολογιστών του ΕΜΠ με συνιδρυτές την καθηγήτρια, στη Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ, Ιωάννα Ζεργιώτη, τον ερευνητή και μοριακό βιολόγο Απόστολο Κλινάκη και τη Μαρία Παλλίδου που κατέχει τη θέση της οικονομικής διευθύντριας στην εταιρεία. Ο τρισδιάστατος εκτυπωτής που έχει δημιουργήσει η ομάδα των επιστημόνων της PhosPrint επιτρέπει την εκτύπωση 100 εκατ. κυττάρων σε 1,6 λεπτά και επικεντρώνεται σε βλάβες της ουροδόχου κύστης, με τον καρκίνο στη συγκεκριμένη περιοχή να είναι ο τέταρτος συχνότερος στην Ελλάδα. Η εκτύπωση των κυττάρων πραγματοποιείται ενόσω λαμβάνει χώρα η χειρουργική επέμβαση (in vivo) στην πάσχουσα περιοχή, έχοντας δοκιμαστεί με επιτυχία σε χοίρους. Οπως εξηγεί η κ. Ζεργιώτη στην «Κ», ο χειριστής του εκτυπωτή κατευθύνει τη δέσμη του laser σε ένα μικρό δοχείο που περιέχει τα κύτταρα που πρέπει να εκτυπώσουμε. «Η δέσμη χτυπάει με μεγάλη ταχύτητα τα κύτταρα, τα οποία ακινητοποιούνται στον ιστό και πολλαπλασιάζονται. Ο σύντομος χρόνος εκτύπωσης των κυττάρων καθιστά τη μέθοδο που έχουμε αναπτύξει κατάλληλη κατά τη διεξαγωγή χειρουργικών επεμβάσεων», διευκρινίζει.
Η PhosPrint αποτελεί μία από τις 75 ευρωπαϊκές εταιρείες υψηλού τεχνολογικού περιεχομένου (deep technology) –η μοναδική ελληνική– που επέλεξε πριν από μερικές ημέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη χορήγηση χρηματοδότησης μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας (EIC). Η επιλογή της από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας συνεπάγεται συνολική ρευστότητα 2,8 εκατ. ευρώ, από τα οποία ποσό 800.000 ευρώ θα πρέπει να συνεισφέρει η εταιρεία. Δημήτρης Δελεβέγκος
ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΧΑΛΑΜΑΝΔΑΡΗΣ, συνιδρυτής της Innoetics
Μία spin-off που τράβηξε το «βλέμμα» της Samsung
Το 2006, πολλά χρόνια πριν να γίνει ευρέως γνωστός στο ελληνικό κοινό ο όρος «εταιρείες-τεχνοβλαστοί», δημιουργήθηκε η Innoetics. «Ουσιαστικά είμαστε spin-off από το ερευνητικό κέντρο “Αθηνά” και δημιουργηθήκαμε με σκοπό την εμπορική αξιοποίηση τεχνολογίας που έφτιαξαν οι ερευνητές», λέει στην «Κ» ο Αιμίλιος Χαλαμανδάρης, ο οποίος ήταν ο συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας μέχρι το 2017, όταν την εξαγόρασε η Samsung και ενσωματώθηκε στον νοτιοκορεατικό ογκόλιθο. «Πήρε αρκετό χρόνο το εργαστηριακό πρωτότυπο να το φτιάξουμε σε προϊόν, αυτό που παίρνει ακόμα περισσότερο χρόνο είναι το προϊόν να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αγοράς και να δουλεύει όπως το θέλει ο αγοραστής», συμπληρώνει. Το προϊόν που είχε αναπτύξει η ομάδα της Innoetics αφορούσε τεχνολογία σύνθεσης φωνής από κείμενο, τόσο για τα ελληνικά όσο και για άλλες γλώσσες. Για τρεις συνεχόμενες χρονιές, η Innoetics είχε βραβευτεί ως η καλύτερη εταιρεία συνθετικής ομιλίας στον κόσμο, διάκριση που κίνησε το ενδιαφέρον της Samsung. Ο κ. Χαλαμανδάρης δεν ξέρει αν η Innoetics ήταν από τις πρώτες startups στην Ελλάδα, αλλά τονίζει πως ήταν σίγουρα από τις πρώτες spin-off, και από τις πρώτες που εξαγοράστηκαν από μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού – το 2017, η «Κ» είχε γράψει πως η εξαγορά έγινε έναντι ποσού κοντά στα 50 εκατ. ευρώ. «Ξεκινήσαμε ως ερευνητές», λέει τώρα στην «Κ», «και στην πορεία του εγχειρήματος γίναμε entrepreneurs». Μετά την ενσωμάτωσή τους στη Samsung, έγιναν κομμάτι της ομάδας τεχνητής νοημοσύνης της Samsung Electronics, και πλέον αποτελούν το Κέντρο Ερευνας και Ανάπτυξης της εταιρείας στην Ελλάδα, του οποίου ο κ. Χαλαμανδάρης είναι ο επικεφαλής. Οταν έγινε η εξαγορά, η ομάδα της Innoetics απαρτιζόταν από 7 άτομα – πλέον είναι 20, και δεν ξεχνούν τις καταβολές τους. «Δημιουργούμε χρόνο για να κάνουν νέα παιδιά μαζί μας πρακτικές, υπογράψαμε και ένα μνημόνιο εργασίας με το Πολυτεχνείο – επειδή προερχόμαστε από ερευνητική κοινότητα, θέλουμε να έχουμε επαφή με τους νέους», λέει στην «Κ». «Είναι πολύ σημαντικό», δηλώνει ο κ. Χαλαμανδάρης, «να μπορούμε να χτίσουμε τους ανθρώπους και τις δεξιότητες που θέλουμε να έχουμε στην εταιρεία». Ηλιάνα Μάγρα
Οι ελληνικοί τεχνοβλαστοί με αριθμούς
100 τεχνοβλαστοί υπάρχουν στη χώρα, δηλαδή εταιρείες που έχουν ιδρυθεί στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα.
5.500 άτομα εργάζονται σε νεοφυείς επιχειρήσεις καινοτομίας στην Ελλάδα.
13,3% των νεοφυών στον τομέα βιοεπιστημών, 9,4% σε τουρισμό και υπηρεσίες φιλοξενίας και 8,3% σε περιβάλλον και ενέργεια.
65,5% και πλέον των νεοφυών επιχειρήσεων έχουν ιδρυθεί από ομάδα δύο ή τριών ατόμων.
80% των ιδρυτικών ομάδων αποτελούνται από άνδρες και μόνο το 20% από γυναίκες.
Πηγή: https://www.kathimerini.gr/society/562214320/kainotomes-idees-gennioyntai-alla/
